"استفاده غیر منطقی از آنتی بیوتیک ها:آیا پاندمی بعدی در راه است؟"

به گزارش کارگر آنلاین،  با اغاز پاندمی کووید 19 در جهان و مراجعه بسیاری از بیماران به بیمارستانها که علائم بیماری کرونا یا شبیه انفلونزا را دارند ، به نظر می رسد خطر مقاومت های میکروبی با افزایش تجویز انتی بیوتیک ها توسط پزشکان به منظور جلوگیری از عفونت های ثانویه ی باکتریایی در بیماران بیشتر شود و همین امر به راحتی می تواند منجر به شایع شدن مقاومت های میکروبی در بیمارستان ها و در نهایت جامعه گردد.

مقاومت های میکروبی با افزایش تجویز انتی بیوتیک ها شایع تر می شوند که می تواند به میکروفلور های طبیعی فرد بیمار اسیب رسانده و باکتری های مقاوم به انتی بیوتیک را تکثیر دهد که در نتیجه شانس درمان موفقیت امیز توسط انتی بیوتیک ها و داروهای ضد میکروبی در مقابل بسیاری از بیماری های عفونی به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد.
پاندمی بیماری کووید 19 نشان داد که چگونه ویروس ها و عوامل عفونی می توانند به راحتی و با سرعت قابل توجهی در جهان گسترش پیدا کنند. در سالهای اخیر، افزایش موارد مقاومت های میکروبی نگرانی هایی را در خصوص تهدید بالقوه ابرباکتریهای مقاوم به انتی بیوتیک در جهان ایجاد کرده است که به بسیاری از انتی بیوتیک های رایج و موجود مقاوم هستند و می توانند بیماری های خطرناک و غیر قابل درمانی را در بیماران ایجاد نمایند. ایا نسل کنونی انسانها در مقابل این پاندمی پنهان و کشنده خاموش ناتوان خواهد بود ؟ پرسشی است که باید دید چگونه می توانیم در اینده به مقابله با بیماری های جدید عفونی برویم .
مناطق پر ازدحام با شرایط بهداشتی نامناسب و کیفیت پایین اب اشامیدنی به عنوان مناطق پر خطر از لحاظ گسترش مقاومت های میکروبی در جهان شناخته می شوند. بر همین اساس، اقدامات و دستور العمل های محلی حراست از انتی بیوتیک ها باید با شکل گیری تعامل سازنده کادر درمانی با افراد جامعه و از طریق بازنگری در تغییر رفتار و توانمند سازی همه افراد جامعه صورت پذیرد. تنها در چنین صورتی است که دولت و مراکز درمانی در تعامل با انجمن های مردم نهاد و تک تک افراد جامعه می توانند به بهبود وضعیت بهداشت ، درمان و محیط پیرامون کمک کنند و نقشی کلیدی در مهار همه گیرهای مرتبط با مقاومت های میکروبی و ویروس های نو پدید ایفا نمایند. با توجه به جابه جایی های گسترده جمعیت انسانی در جهان و مکانیسم های متنوع مولکولی انتقال عامل مقاومت های میکروبی در بین باکتری های های بیماری زا ، تقریبا در همه جای جهان خطر انتقال مقاومت های میکروبی وجود دارد و تنها از طریق اگاهی و شناخت علمی در کنار مسئولیت اجتماعی است که می توانیم در کاهش خطر مقاومت های میکروبی اثر گذار باشیم .به یاد داشته باشیم که سلامت همه ما به یکدیگر گره خرده است و برای رسیدن به تعادل نیازمند احترام به طبیعت و اجرای پروژه سلامت جامع سازمان بهداشت جهانی در مقابله با مقاومت های میکروبی هستیم. مقاومت های میکروبی درکنار سایر تهدیدات دیگر نظیر تغییرات اقلیمی ، حفظ تنوع زیستی ، بیماری های نوپدید نظیر کووید 19 به عنوان یک تهدید جدی بهداشت عمومی در جهان مطرح است که نیازمند همکاری های گسترده جهانی در حوزه جمع اوری داده های اصولی ازمایشگاهی و بیمارستانی ، ایجاد شبکه های بین المللی و تجویز منطقی بر مبنای فرهنگ کار تیمی و گروهی است .
در ایران ، متاسفانه به دلیل عدم نظارت جدی و دقیق بر فروش بی رویه انتی بیوتیک ها در داروخانه ها بدون نسخه پزشک و دسترسی اسان داروهای وسیع الطیف خانواده انتی بیوتیک ها به افراد مراجعه کننده در صورت بروز علائم بسیار خفیف بیماری ، در کنار عدم وجود اگاهی و اموزش جامع و کافی به بیماران و همراهان و همچنین وجود فرهنگ غالب مصرف خود سرانه انتی بیوتیک منجر شده که سرانه مصرف انتی بیوتیک در ایران به صورت تخمینی 16 برابر معیار استاندارد جهانی باشد.
بیش از نیمی از میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در اکثر کشورها نامناسب و با دوز ناکافی می باشد . چالش های فراوان مرتبط با دوز نامناسب آنتی‌بیوتیک‌ها شامل عوارض جانبی ناخواسته، افزایش مرگ‌ومیر و بیماری‌زایی، طولانی شدن مدت زمان اقامت بیماران در مراکز درمانی، افزایش هزینه‌های بستری، افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های ثانویه و ظهور ارگانیسم‌های مقاوم می باشد. برای مقابله با چنین پدیده ای نیازمند اجرای دقیق برنامه حراست از انتی بیوتیک ها و برقراری سیستم بازنگری در بیمارستان ها با تشکیل تیم های تخصصی شامل پزشکان ، پرستاران ، متخصصان علوم ازمایشگاه ، متخصصان کنترل عفونت ، داروسازان و اپیدمیولوژیست ها جهت شناسایی و ارایه دقیق ترین و جامع ترین دستور العمل ها برای مقابله با عفونت های مختلف در بخش های مختلف بیمارستانی هستیم. به روز رسانی دستور العمل های محلی بر مبنای خرد جمعی می تواند در تجویز منطقی انتی بیوتیک ها بر مبنای شواهد و تجربه نقش داشته باشد. ارتقاء سیستم‌های آزمایشگاهی، ارتقاء الگوی مصرف آنتی‌بیوتیک ، اموزش و محدود سازی مصرف انتی بیوتیک های وسیع الطیف و تجویز منطقی آنتی‌بیوتیک بر مبنای شرایط و وضعیت هر بیمار از اقدامات مهم در مقابله با مقاومت های میکروبی هستند. امید است که در بلند مدت ، با تلاش دستگاه های مختلف اجرایی و سیاست گذاری دقیق وزارت بهداشت در کنار فرهنگ سازی مناسب از طریق شبکه های اجتماعی و رسانه ها بتوانیم نگهبان انتی بیوتیک ها باشیم .*دکترای میکروبیولوژی بالینی از دانشگاه ناتینگهام انگلستان /عضو انجمن بیماری های عفونی و ویروس های نوپدید